Introductie
Cholesterol heeft jarenlang een slechte reputatie gehad. We worden overspoeld met informatie over hoe we cholesterol moeten verlagen, en medicatie zoals statines wordt vaak gezien als de enige oplossing. Maar is cholesterol echt zo gevaarlijk als men beweert? En is het verlagen van cholesterol op natuurlijke wijze wel altijd nodig? In dit artikel bespreken we de feiten, de mythen en de laatste wetenschappelijke inzichten over cholesterol. Je zult zien dat de waarheid veel genuanceerder is en dat cholesterol zelfs een essentiële rol speelt in ons lichaam.
Wat is cholesterol en waarom hebben we het nodig?
Cholesterol is een vetachtige stof die essentieel is voor tal van belangrijke lichaamsfuncties. Het is de grondstof voor de aanmaak van stresshormonen zoals cortisol, voor de productie van vitamine D en gal, en voor hormonen zoals oestrogeen, testosteron en aldosteron. Ook speelt cholesterol een belangrijke rol in ons immuunsysteem. Het is namelijk nodig voor de aanmaak van ontstekingsremmende cytokines, die het lichaam helpen te reageren op ontstekingen en infecties.
Daarnaast is cholesterol betrokken bij de productie van het hormoon pregnenolone, dat een belangrijke rol speelt bij cognitieve functies zoals geheugen en concentratie. Onderzoeken hebben aangetoond dat er zeer veel cholesterol in de hersenen aanwezig is. Dit benadrukt de essentiële functie van cholesterol voor een goede hersenwerking en zenuwgeleiding.
Hoe zit het dan met ‘te hoog’ cholesterol?
Als iemand zegt dat hij of zij een ‘te hoog’ cholesterolgehalte heeft, is het belangrijk om te begrijpen welke variant cholesterol verhoogd is. Cholesterol wordt namelijk verpakt in lipoproteïnen: LDL (low density lipoprotein) en HDL (high density lipoprotein). Deze transporteurs zorgen ervoor dat cholesterol door het bloed kan worden vervoerd. LDL brengt cholesterol van de lever naar de cellen, terwijl HDL overtollig cholesterol terug naar de lever brengt, waar het wordt afgebroken en hergebruikt of wordt omgezet in gal en bijdraagt aan de afbraak van vetten om vervolgens het lichaam te verlaten via de darmen.
De populaire opvatting is dat LDL het ‘slechte’ cholesterol is en HDL het ‘goede’. Maar deze classificatie is misleidend. Beide soorten cholesterol zijn nodig voor een goede gezondheid. LDL zorgt bijvoorbeeld onder andere voor de aanmaak van vitamine D en hormonen, en helpt bij het herstellen van beschadigd weefsel. HDL daarentegen verzamelt het overtollige cholesterol en brengt het terug naar de lever voor recycling of afbraak.
Ontstaan van de mythe: cholesterol en hart- en vaatziekten
De angst voor cholesterol ontstond in de jaren ’80, toen hart- en vaatziekten werden geassocieerd met een hoge inname van verzadigd vet en cholesterol. Verschillende onderzoeken toonden aan dat hoge cholesterolwaarden mogelijk een rol speelden bij hart- en vaatziekten. Echter, deze bevindingen zijn verder onderzocht en nu blijkt dat niet altijd de juiste conclusies zijn getrokken.
Recente studies hebben aangetoond dat het verband tussen cholesterol en hart- en vaatziekten veel complexer is dan gedacht. Bijvoorbeeld, een grootschalige systematische review uit 2016 in het BMJ Open tijdschrift liet zien dat verhoogde LDL-waarden bij ouderen niet gepaard gingen met een kortere levensduur. Integendeel, bij veel ouderen ging een hoger LDL juist samen met een langere levensduur. Dit suggereert dat verhoogde cholesterolwaarden niet altijd een directe indicator zijn van gezondheidsrisico’s en dat de rol van cholesterol opnieuw moet worden bekeken.
Wat zegt de wetenschap over cholesterol uit voeding?
Vroeger werd gedacht dat cholesterol uit voeding een directe invloed had op cholesterolwaarden in het lichaam. Dit is echter een misvatting. Uit een onderzoek uit 2011, gepubliceerd in de British Journal of Nutrition, bleek dat cholesterol in voeding nauwelijks effect heeft op de cholesterolwaarden in het bloed. Populatieonderzoeken toonden aan dat er geen significant verband is tussen cholesterolrijk voedsel en een verhoogd risico op hartziekten.
Interessant is ook dat de verhouding tussen LDL en HDL een betere voorspeller is voor hart- en vaatziekten dan de totale hoeveelheid cholesterol in het bloed. Verzadigde vetten kunnen inderdaad de LDL-waarden verhogen, maar de impact hiervan verschilt sterk per individu en hangt af van factoren zoals genetica, leeftijd en leefstijl.
Cholesterol als overlevingsmechanisme
Cholesterol stijgt vaak wanneer er sprake is van ontstekingen of toxines in het lichaam. Wanneer de bloedvaten beschadigd zijn, komt cholesterol in actie om deze schade te herstellen. Het verhoogde cholesterolgehalte is dan eerder een reactie van het lichaam op schade, en niet de oorzaak van hart- en vaatziekten. Cholesterol functioneert dan als een soort pleister die helpt bij de reparatie van beschadigde aderen.
In plaats van cholesterol te beschouwen als een boosdoener, zouden we het moeten zien als een overlevingsmechanisme dat essentieel is voor ons welzijn. Het gebruik van cholesterolverlagende medicatie zoals statines moet daarom zorgvuldig worden overwogen, vooral omdat deze medicijnen gepaard kunnen gaan met vervelende bijwerkingen zoals vermoeidheid, stijfheid, spierzwakte en geheugenstoornissen.
De rol van statines: zijn ze altijd nodig?
Artsen schrijven vaak statines voor bij een verhoogd cholesterol, maar deze medicijnen zijn lang niet altijd nodig. De bijwerkingen van statines, zoals spierpijn en een verhoogd risico op diabetes 2, worden steeds vaker gerapporteerd. Bovendien blijkt uit onderzoek dat het verlagen van cholesterol met statines niet altijd leidt tot een verminderd risico op hart- en vaatziekten.
Een studie gepubliceerd in de British Journal of Pharmacology in 2012 stelt dat het verhogen van HDL-cholesterol effectiever kan zijn in het verminderen van het risico op hart- en vaatziekten dan het verlagen van LDL. Statines richten zich vooral op het verlagen van LDL, maar hebben weinig effect op HDL. Hierdoor kunnen statines soms meer kwaad dan goed doen, zeker als de balans tussen LDL en HDL niet goed wordt gemeten en geanalyseerd.
Conclusie: cholesterol verlagen op natuurlijke wijze, is dat wel nodig?
Cholesterol is een onmisbare stof voor ons lichaam en vervult tal van belangrijke functies. Hoewel een te hoog cholesterol in combinatie met andere risicofactoren problemen kan veroorzaken, is het op zichzelf geen directe boosdoener. De laatste wetenschappelijke inzichten laten zien dat cholesterol eerder een overlevingsmechanisme is dat reageert op schade in het lichaam, in plaats van de veroorzaker van hart- en vaatziekten.
In plaats van direct te grijpen naar medicatie zoals statines, is het verstandiger om eerst te kijken naar de onderliggende oorzaken van verhoogde cholesterolwaarden. Dit kan betekenen dat ontstekingen in het lichaam moeten worden aangepakt, of dat de algehele gezondheid moet worden verbeterd door middel van een gezonde levensstijl.
Een aanpassing in levensstijl en voeding biedt veelal een oplossing! Dit inzicht groeit ook onder cardiologen, waar de aandacht om hart- en vaataandoeningen te voorkomen met de Succesvolle Lifestyle Interventie Methode (SLIM) sterk toeneemt in plaats van alleen behandelen met medicatie.
Wil je meer weten over hoe je jouw gezondheid kunt verbeteren en cholesterolwaarden op een natuurlijke manier kunt balanceren? Neem dan contact met ons op voor persoonlijk advies en begeleiding!
Wetenschappelijk onderzoek
- Keys A. Atherosclerosis: a problem in newer public health.
- Uffe Ravnskov, David M Diamond, Rokura Hama, Tomohito Hamazaki, Björn Hammarskjöld, Niamh Hynes, Malcolm Kendrick, Peter H Langsjoen, Aseem Malhotra, Luca Mascitelli, Kilmer S McCully, Yoichi Ogushi, Harumi Okuyama, Paul J Rosch, Tore Schersten, Sherif Sultan, Ralf Sundberg, Lack of an association or an inverse association between low-density-lipoprotein cholesterol and mortality in the elderly: a systematic review.
- Lecerf JM, de Lorgeril M., Dietary cholesterol: from physiology to cardiovascular risk.
- K Mahdy Ali, A Wonnerth, K Huber, and J Wojta, Cardiovascular disease risk reduction by raising HDL cholesterol – current therapies and future opportunities.
